Ik kreeg veel reacties op de dienst van vandaag, 5 mei 2025. Voor wie nog wat wil verder lezen, hier een paar handvaten.
Uitgangspunt was de preek die ds. Kornelis Heiko Miskotte hield, de zondag na de bevrijding, 9 mei 1945, Nieuwe Kerk Amsterdam.
Over: Gods vijanden zullen vergaan, Psalm 92.
Daarbij greep ik terug op zijn boek Edda en Thora, uit 1939, waarin hij
al had gewaarschuwd tegen de mythe van een Herenvolk, die al het andere onder de voet liep:
Edda en Thora,
nazi of jood,
mythe of thora en ‘charter (verdrag) van humaniteit’.
Mythe is voor Miskotte een basisverhaal waarmee je je eigen gedrag kunt verdedigen.
Een citaat uit de preek van Miskotte:
‘juist in dat geordende, in dat verfijnd misdadige, in dat zich uitwendig in schone tucht handhavende systeem zagen wij dit regime in zijn ware gedaante. En we begrepen waarom Jodenhaat en mensverachting samen moesten en voortkwamen uit één bron: de haat tegen de God van Israël’. Hier weerklinkt de scheiding der geesten die Miskotte zes jaar eerder bepleitte: de nazi of de jood, de mythe of het charter van de humaniteit. Dat besef bepaalde de strekking van deze bevrijdingspreek.
In de preek sprak ik over de mythen van nu, de een gemakkelijker te herkennen dan de ander.
In de bijbellezing Jesaja 45:15-19 waren het de beelden, zichtbaar, te vereren, waar tegenover de verborgen God. Hoewel, verborgen: hemel en aarde laten hem kennen, de rechtvaardigheid is zijn kenmerk.
Onder de mythen van nu zijn, natuurlijk, snel gevonden, de mythe van Russia;
maar ook die van Volk en Vaderland;
de mythe van ‘door groei meer welvaart’
met als zusje de mythe van maakbaarheid.
Is geloof ook niet soms een dekmantel voor een mythe?
heilige geschriften die zo gelezen worden dat mensen ontheiligd worden, geslachtofferd?
Een zogenaamd bijbels bewijs wat de grenzen van de staat Israël nu zijn – terwijl in Tenach er zoveel verschillende plaatjes en kaarten worden getekend, op z’n grootst van Nijl en zee tot aan de Eufraat, maar ook kleiner en nog veel kleiner.
Jezus wenst, Johannes 15: 9-17, zijn vrienden liefde en vrede toe. Vrienden zijn jullie, vruchtdragers – niet mythevolgers, na-apers, adepten, fans. Zo kunnen we leven.
Het lied na de preek, door Ad den Besten geschreven op basis van 9 mei 1945, lied 709 Liedboek.
Wat doorverwijzingen:
De dienst is terug te kijken op Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=49OV8yzHDxw&t=2048s
of als MP3 hier te beluisteren:
Over Miskotte, 1894-1976: https://protestantsekerk.nl/verdieping/wie-was-kornelis-miskotte/
een column van ds Hans Uyttenbogaert, https://forumkatholiciteit.nl/documenten/columns/232-gods-vijanden-vergaan-een-preek-en-een-lied-bij-de-viering-van-4-en-5-mei-2024
Een artikel over Edda en Thora, door Coen Wessel geschreven als inleiding bij een conferentie over God en natuur, over de theologie van Kune Biezeveld:
https://coenwessel.nl/Zijn%20wij%20hier%20wel%20voor,%20over%20Miskotte.pdf
Ik noemde de 20ers, Islamitisch en Joods, die ervoor kiezen om met elkaar en anderen het gesprek aan te gaan over hun verschillen van inzicht en mening, in het project Deel de duif.
https://www.instagram.com/deeldeduif/
https://nos.nl/regio/noord-holland/artikel/448258-islamitische-en-joodse-amsterdamse-jongeren-starten-verbindingscampagne
https://www.trouw.nl/onderwijs/deze-islamitische-en-joodse-jongeren-laten-zien-dat-het-kan-het-oneens-zijn-en-elkaar-toch-respecteren~b7343831/
